37. Panulirus penicillatus (Olivier, 1791)

Tên Việt Nam: Tôm hùm ma

Tên tiếng Anh: Proghorn spiny lobster

Synonym:    

• Astacus penicillatus Olivier, 1791

• Palinurus gigas Bosc, 1801

• Palinurus penicillatus Olivier, 1811

• Palinurus versicolor H.M. Edward, 1838

• Palinurus Erenbergi, Heller, 1861 

• Senex penicillatus Ortmann, 1891

Hình thái:  

• Màu sắc và kích thước: Thân màu xanh lá cây đậm pha đỏ. Các gai trên vỏ đầu ngực có đỉnh màu trắng. Vỏ lưng các đốt bụng có nhiều chấm nhỏ li ti màu vàng nhạt hay trắng sáng. Vỏ bên đốt bụng I có 1 đốm màu trắng sáng. Các chân bò có 1 dải dọc màu trắng chạy từ đốt đùi đến đốt bàn.

• Râu: Phiến gốc râu I có 4 gai lớn gần bằng nhau xếp thành hình vuông, gốc của chúng chụm lại.

• Vỏ đầu ngực: Mang nhiều lông tơ ngắn và gai lớn nhỏ. Hai gai trên mắt phát triển bình thường, tách rời nhau và uốn cong vế phía trước. Hai má hơi phình ra và nhô lên làm cho phần trước rãnh cổ lõm xuống. Rãnh sau vỏ đầu ngực hẹp hơn gờ sau vỏ đầu ngực và không mở rộng ở đoạn giữa.

• Phiến trên miệng: Không có rãnh , phía trước phiến có 3 gai lớn gần bằng nhau.

• Phần bụng: Vỏ lưng mỗi đốt bụng có 1 rãnh  ngang rất rõ và liên tục, gờ trước của rãnh  nguyên không chia thùy. Cuối bên của tất cả các rãnh ngang đều uốn cong về phía trước và chấm dứt ngay tại giới hạn giữa vỏ lưng và vỏ bên của mỗi đốt bụng. Vỏ bên của các đốt bụng II-V tận cùng bằng 1 gai nhọn uốn cong về phía sau, cạnh sau có 1 gai nhỏ.

• Các chi: Nhánh ngoài chân hàm I rất phát triển, đạt đến hoặc gần đến đỉnh của đốt đùi chân hàm III. Chân hàm II có nhánh ngoài, roi của nhánh ngoài có khoảng 10 đốt, nhánh ngoài chân hàm III có gốc lớn, hình tam giác, không có râu. Đỉnh nhánh ngoài có 1 chùm lông tơ và đạt đến khoảng giữa đốt tiếp gốc chân hàm III. Các chân bò mập, ngắn. Chân bò II-III thon và dài hơn so với các chân khác.

Sinh học và sinh thái: Thường trú ẩn trong các hốc đá hoặc rạn san hô quanh các đảo, nơi có sóng đập, độ trong lớn và không chịu ảnh hưởng của nước sông. Không sống thành đàn và hoạt động mạnh vào ban đêm.                    

Phân bố:

• Thế giới: Phân bố rộng khắp ở vùng biển Đông và Tây Thái Bình Dương, biển Hồng Hải, Nam Phi, Nhật Bản, Hawaii, Samoa.           

• Việt Nam: Khá phổ biến ở chung quanh các đảo

Tài liệu tham khảo thông tin và hình ảnh: Trung tâm An toàn và Môi trường Dầu khí. Atlas Giáp xác vùng biển Việt Nam. Thành phố Hồ Chí Minh, 2001