Rắn biển - Sea snakes

Rắn biển là một nhóm các loài rắn thuộc họ Elapidae, sống chủ yếu trong môi trường nước biển, đặc biệt là ở các vùng biển nhiệt đới và cận nhiệt đới của biển Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương từ vùng biển Tây của châu Phi đến vùng vịnh Panama. Hầu hết các loài được tìm thấy ở vùng biển Indonesia, Malaysia, biển Trung Quốc và vùng biển Úc. 

Rắn biển thường được tìm thấy ở các vùng nước cạn ven bờ biển, xung quanh các đảo, các rạn san hô, đầm phá, hoặc khu vực ven biển. 

Đặc điểm chung của rắn biển:

Cơ thể thích nghi với môi trường nước có đặc điểm cơ thể dài, thon, đuôi dẹt giống mái chèo giúp chúng bơi lội dễ dàng. Chúng có phổi lớn, cho phép rắn biển lặn lâu dưới nước, thường từ 30 phút đến vài giờ. Ngoài phổi, rắn biển còn hấp thụ oxy qua da, giúp chúng sống trong nước lâu hơn. Rắn biển thuộc nhóm rắn độc, nọc độc của chúng mạnh hơn nhiều so với rắn trên cạn, nhưng chúng ít khi tấn công con người nếu không bị khiêu khích.

Thức ăn của rắn biển phần lớn là cá và một ít thích ăn trứng cá, một loài duy nhất ăn động vật giáp xác và thân mềm (Voris, 1972; Voris và Voris, 1983; McCosker in Dunson, 1975; Rasmussen, 1989, 1993); rắn biển trong giống Laticauda đẻ trứng, trong khi đó phần lớn các loài rắn biển khác đẻ con. Hiện tượng sinh con ở rắn biển là noãn thai sinh, nghĩa là trứng nở ngay trong cơ thể mẹ và rắn con được sinh ra trực tiếp dưới nước.

Rắn biển đóng vai trò quan trọng trong hệ sinh thái biển, giúp kiểm soát số lượng cá và các loài động vật biển khác. Tuy nhiên, chúng cũng thường bị săn bắt để lấy da hoặc tiêu thụ, dẫn đến nguy cơ suy giảm số lượng ở một số loài. Hiện nay, nguồn lợi rắn biển đã suy giảm nghiêm trọng, thống kê từ 2008 ở Việt Nam cho thấy khoảng 82 tấn nhưng đến năm 2013 còn khoảng 62 tấn (Cao và cs, 2014), năm 2015 khoảng 35 tấn, nếu tình trạng khai thác này vẫn tiếp tục diễn ra, tương lai không xa sẽ dẫn đến cạn kiệt nguồn rắn biển và dĩ nhiễn cũng mất đi nguồn dược phẩm quý cho nhân loại.

Những nổ lực để tăng cường bảo tồn các loài rắn biển nên bao gồm: xây dựng năng lực cho các cơ quan, tập huấn cho sinh viên, nhà quản lý, phát triển cơ sở dữ liệu về thương mại và các hình thức khác như giá trị sử dụng, rắn cắn, trao đổi thông tin chung giữa người thu mua rắn biển, các nhà quản lý, nhà chế biến, và cuối cùng xem xét lại luật pháp đánh bắt, chương trình nâng cao nhận thức để phát triển bền vững nguồn lợi rắn biển.

Trong danh sách bên dưới có 26 loài rắn biển cho vùng biển Việt Nam. Nhóm SVBVN rất mong nhận sự đóng góp thêm thông tin và hình ảnh quý báu của cộng đồng để bổ sung thêm những thông tin cho mọi người.