Thỏ biển - Nudibranch, Sea slug

Thỏ biển (Nudibranch) là một nhóm động vật thuộc ngành Thân mềm (Mollusca), lớp Chân bụng (Gastropoda), bộ Ốc không vỏ (Nudibranchia). Mặc dù là những con ốc chính hiệu nhưng những sinh vật này được gọi với một cái tên dễ thương là "Thỏ biển" bởi đặc điểm hình dạng cơ thể của những sinh vật này trên phần đầu thường có một cặp xúc tu như những đôi tai thỏ. Đôi “tai thỏ” này thực chất là một cơ quan cảm giác có chức năng cảm nhận mùi vị ở Thỏ biển giúp chúng tìm kiếm thức ăn và bạn tình trong môi trường nước. Đôi tai thỏ có thể co vào và thò ra rất linh hoạt tùy theo hoạt động của Thỏ biển. Thỏ biển là những loài lưỡng tính, tức là nó vừa có bộ phận sinh dục đực vừa có bộ phận sinh dục cái, tuy nhiên chúng không thể tự sinh sản mà vẫn phải tìm kiếm bạn tình để kết đôi giao phối.

Tên gọi nudibranch bắt nguồn từ tiếng Latin nudus (nghĩa là “trần trụi”) và tiếng Hy Lạp cổ bránkhia (nghĩa là “mang”), ám chỉ đến những chùm mang trần hoặc lông tơ mềm mại trên lưng, giúp chúng thở và tạo nên vẻ đẹp kỳ lạ.

Thỏ biển nổi tiếng với vẻ ngoài rực rỡ và hình dáng độc đáo. Không giống như nhiều loài thân mềm khác, chúng mất đi lớp vỏ bảo vệ sau giai đoạn ấu trùng, để lộ cơ thể mềm mại với nhiều màu sắc rực rỡ như những tác phẩm nghệ thuật sống. Do không có vỏ bảo vệ hoặc vỏ tiêu giảm nên chúng có những cơ chế thích nghi khác nhau để tồn tại. Một số loài biến đổi màu sắc giống với môi trường đang sống, một số chỉ hoạt động vào ban đêm. Một số loài khác tổng hợp độc tố hoặc tạo ra những mùi gây khó chịu cho các sinh vật ăn thịt (Aliva và Paul, 1997).

Các loài ốc không vỏ là nhóm loài không ăn được, một số loài còn có độc tố có thể gây độc cho con người, vì vậy không nên dùng tay không để chạm hay sờ vào các con vật này. Tuy nhiên, một số loại độc tố trong Thỏ biển đang được con người nghiên cứu để tìm kiếm những hợp chất mới phục vụ cho ngành dược phẩm. Ngoài ra với sự đa dạng về màu sắc và hình dạng, Thỏ biển là nhóm sinh vật tạo nên sự thu hút to lớn đối với du khách lặn. 

Đến nay, các nhà khoa học đã ghi nhận hơn 3.000 loài Thỏ biển trên thế giới, trong đó Việt Nam ghi nhận được khoảng hơn 100 loài. Chúng thường được tìm thấy trong các rạn san hô hay các gò đồi ngầm dưới đáy biển khắp từ Bắc đến Nam của nước ta. Tuy nhiên, các nghiên cứu về nhóm Thỏ biển này ở nước ta vẫn còn tương đối ít, hiện chỉ mới ghi nhận về thành phần loài trong các nghiên cứu chung về đa dạng sinh học biển mà chưa có nhiều nghiên cứu chuyên sâu về nhóm sinh vật biển xinh đẹp này. Ngoài ra, các loài Thỏ biển ở Việt Nam còn được ghi nhận qua ảnh chụp của các du khách lặn scuba. Vì vậy, còn rất nhiều khoảng trống về dữ liệu cần được nghiên cứu thêm về nhóm sinh vật đẹp đẽ này ở Việt Nam đang chờ các bạn thực hiện...

Dưới đây là một số loài Thỏ biển ở vùng biển Việt Nam, mời mọi người cùng xem