38. Panulirus versicolor (Latreille, 1804)

Tên Việt Nam: Tôm hùm sen                                        

Tên tiếng Anh: Painted spiny  lobster

Synonym:    

• Palinurus versicolor Latreille, 1804                                   

• Palinurus taenianus Lamarck, 1818

• Palinurus ornatus var. decoratus Heller, 1865

• Panulirus taenianus White, 1847

• Panulirus demani Borradaile, 1899

• Panulirus ornatus var. taeniatus Serène, 1937

• Senex ornatus var. laevis Lanchester, 1901 

• Paerulus spiniger Calman, 1909

Hình thái:  

• Cơ thể có màu sắc sặc sỡ, toàn thân màu xanh lá cây tươi. Vỏ đầu ngực hình hoa văn hoặc đốm màu trắng, màu kem, nâu, đen, hồng cánh sen. Gờ sau mỗi đốt bụng được viền bằng một viền ngang màu xanh đậm, giữa viền ngang là dải nhỏ màu trắng. Các đôi chân bò có sọc dọc màu trắng . Râu II màu trắng với 2 sọc xanh chạy dọc ỡ giữa mặt trên và mặt dưới, cuống râu này có màu hồng cánh sen mang các gai màu xanh lá cây.

• Chiều dài: Lớn nhất 400 mm, trung bình 250-300 mm.

• Râu: Phiến gốc 1 của râu I có 2 cặp gai lớn xếp thành hình vuông, cặp gai sau dài gần bằng cặp gai trước.

• Vỏ đầu ngực: Vỏ đầu ngực hai bên mắt rất phát triển, nhọn, dài, uốn cong về phía trước. Rãnh sau vỏ đầu ngực ít nhất rộng bằng gờ sau vỏ đầu ngực, đoạn giữa rãnh rộng hơn hai bên.

• Phiến trên miệng: Phiến trên miệng có rãnh  dọc ở giữa và cạnh trước có 3 gai lớn gần bằng nhau.

• Phần bụng: Vỏ lưng các đốt bụng không có rãnh  ngang, nhưng ở những cá thể còn non có vết tích của rãnh  ngang và trên đó có những lông ngắn. Vỏ bên các đốt bụng II-V tận cùng bằng 1 gai thon đỉnh  nhọn, uốn cong về phía sau, cạnh sau vỏ bên có 3-5 răng nhỏ.

• Các chi: Chân hàm II có nhánh ngoài, roi của nhánh ngoài đơn đốt hình tam giác nhỏ. Chân hàm III không có nhánh ngoài. Ở con cái các chân bơi hình lá, rộng, và to hơn các loài khác cùng cỡ. Chân bơi thường có chiều dài gấp 3 lần chiều ngang chỗ rộng nhất.

Sinh học và sinh thái:  Sống từ vùng triều thấp tới độ sâu 15 m, trong các rạn san hô nứơc trong và sóng đập. Là loài đặc trưng cho vùng biển nhiệt đới, không sống thành đàn.                   

Phân bố: 

• Thế giới: Vùng Ấn Độ-Tây Thái Bình Dương, từ Đông Phi đến Nam Nhật Bản, Nam Australia, biển Hồng Hải, Polynesia.           

• Việt Nam: Ven biển Trung Bộ và Nam Bộ.

Tài liệu tham khảo thông tin và hình ảnh: Trung tâm An toàn và Môi trường Dầu khí. Atlas Giáp xác vùng biển Việt Nam. Thành phố Hồ Chí Minh, 2001